Depresja w okresie ciąży jak i po porodzie jest jeszcze w moim odczuciu wstydliwym tematem, choć na szczęście się to zmienia. Coraz więcej kobiet doświadcza tego stanu często go nie rozumiejąc. Borykają się wówczas z poczuciem, że nie są najlepszymi matkami a nawet zaczynają mieć poczucie, że są matkami złymi. Skrywają wówczas swoje rozterki i próbują sobie same poradzić z tym co czują, a nie jest to łatwe, wręcz bardzo trudne. Dlatego też temat depresji wśród kobiet, które staną się lub stały matkami jest według mnie bardzo istotny. Relacja matka – dziecko jest pierwszą, wyjątkową i najistotniejszą relacją, dlatego szczególnie powinniśmy mieć wzgląd nie tylko na nasze pociechy, ale na mamy, które się nimi opiekują.
Co to jest depresja w ciąży i po porodzie, czym się objawia i jak ją rozpoznać u siebie?
Depresja w ciąży dotyka około 10 % kobiet, po porodzie natomiast jest to od 13 do 30 % kobiet. Jest to szczególna sytuacja dla kobiety, ponieważ od innych zaburzeń depresyjnych odróżnia ją obecność myśli i emocji dotyczących głównie relacji z dzieckiem. Do jej objawów należą: obniżenie nastroju, przygnębienie, wyraźny spadek zainteresowań lub odczuwania przyjemności, zmniejszenie lub wzrost apetytu, nadmierna senność lub bezsenność, słaba koncentracja, trudność w podejmowaniu decyzji a w cięższych przypadkach nawracające myśli o śmierci, myśli i plany samobójcze.
Jednym z ważnych i wyróżniających elementów jeśli chodzi o depresję okołoporodową jest to, że kobieta ma tendencje do zamartwiania się o sytuacje związane z opieką, karmieniem czy pielęgnacją swojego dziecka. Właśnie wtedy zaczyna myśleć o sobie źle, że nie jest zbyt dobrą matką dla swojego dziecka. Dodatkowo mogą osłabiać jej funkcjonowanie inne czynniki takie jak na przykład: jej niski status społeczny, kłopoty w relacji z mężem/partnerem, ciężki poród, wcześniejsze choroby czy zaburzenia psychiczne, niska samoocena, stres związany z opieką nad dzieckiem, temperament dziecka, który ujawnia się w jego zachowaniu, niechciana ciąża czy też brak wsparcia z najbliższego otoczenia.
Psychoterapeuci o orientacji psychodynamicznej, czyli tej, w której osobiście pracuję, zwracają uwagę na wewnętrzny świat cierpiących na depresję poporodową kobiet. Głównie zwracają uwagę na to jaki jest wzorzec mechanizmów obronnych czyli w jaki sposób najczęściej radzimy sobie w sytuacjach dla nas trudnych, jak również na jakość relacji z ważnymi osobami. „Badane przez Uddenberg i Nilsson kobiety chorujące na depresję poporodową postrzegały relacje z własnymi matkami jako istotnie mniej satysfakcjonujące. W badaniu Gotliba, Whiffen, Wallace i Mounta kobiety depresyjne postrzegały swoje matki jako istotnie mniej troskliwe. McMahon, Barnett, Kowalenko i Tennant wykazali, że niedostateczna matczyna troska w dzieciństwie, brak satysfakcji w związku w 4. miesiącu życia dziecka, styl przywiązania charakteryzujący się lękliwością oraz niedojrzałe mechanizmy obronne są związane z objawami depresji w 12. miesiącu po porodzie”.
Badania te wskazują więc, jak ważne w przyszłym macierzyństwie są nasze doświadczenia z własnymi matkami i osobami bliskimi. „Badania nad relacjami budowanymi przez depresyjne matki wykazują, że w przypadku wystąpienia depresji poporodowej kliniciści mają do czynienia z dwójką pacjentów — depresja poporodowa może negatywnie wpłynąć na więź tworzącą się między matką a dzieckiem oraz rozwój dziecka. Matki w depresji i ich dzieci przez dłuższy czas narażone są na negatywne stany emocjonalne”
Dowiedz się również czy i dlaczego depresja poporodowa jest „groźna” dla mamy i dziecka (dowiedz się WIĘCEJ), a także jak sobie z nią radzić i gdzie szukać pomocy (czytaj TUTAJ).
Leokadia Witowska,
psycholog, psychoterapeuta psychodynamiczny
Bibliografia:
- Psychoterapia ciężarnych kobiet cierpiących na zaburzenie Psychiczne.Łukasz Müldner-Nieckowski, Katarzyna Cyranka, Bogna Smiatek-Mazgaj, Michał Mielimąka, Jerzy A. Sobański, Krzysztof Rutkowski Katedra Psychoterapii UJ CM, p.o. Kierownik: dr hab. n. med. K. Rutkowski, prof. UJ
- Terapia depresji poporodowej – aktualny stan wiedzy. Karolina Maliszewska, Krzysztof Preis, Klinika Położnictwa Katedry Perinatologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego kierownik: prof. dr hab. med. Krzysztof Preis Publikacja,Ann. Acad. Med. Gedan. 2014, 44, 105-111
- Zaburzenia przywiązania u dzieci i młodzieży- Poradnik dla terapeutów, opiekunów i pedagogów Chris Taylor, GWP Sopot 2016.